سعید عسکرزاده: عرضه سنگ‌آهن در بورس نمایشی است/ بورس کالا هیچ‌گونه مشورتی با ما نداشته است

دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران ضمن انتقاد از عدم مشورت بورس کالا در تعیین قیمت پایه و نحوه عرضه سنگ‌آهن با انجمن تخصصی مربوطه، آغاز عرضه‌های بورسی این ماده اولیه از روز شنبه را اقدامی نمایشی دانست که احتمالاً مورد استقبال تولیدکنندگان بخش خصوصی قرار نمی‌گیرد.

به گزارش آیروپکس به نقل از فولادبان، شنبه آینده سنگ‌آهن با «حراج باز» به بورس کالا می‌آید؛ عباس یعقوبی، مدیر عملیات بازار بورس کالا در این‌باره اعلام کرده است که تالار حراج باز از روز شنبه ۱۱ بهمن برای مبادله کالاهایی که به زمان رقابت بیشتری نیاز دارد، راه‌اندازی می‌شود و با معاملات سنگ‌آهن افتتاح خواهد شد.

نکته قابل‌توجه آن است که براساس ماده ۹ شیوه‌نامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد، وزارت صمت مکلف شده است که برای عرضه مواد اولیه قبل از شمش شامل سنگ‌آهن، کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی در بورس کالا برنامه‌ریزی کند. در ۷۰ روزی هم که از ابلاغ این شیوه‌نامه می‌گذرد، تعداد معدودی از عرضه‌های کنسانتره و گندله سنگ‌آهن در بورس انجام شده که غالباً بدون تقاضا بوده است و حالا شنبه آینده سنگ‌آهن دانه‌بندی‌شده برای نخستین بار آن‌هم از طریق یک تالار جدید در بورس کالا عرضه خواهد شد.

در این میان اما سعید عسگرزاده، دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران ضمن تأکید بر این‌که برای نخستین عرضه سنگ‌آهن در تاریخ بورس کالا، هیچ مشورتی با این انجمن انجام نشده است، در این‌باره به فولادبان گفت: بورس کالا شیوه حراج باز را برای عرضه سنگ‌آهن پیشنهاد کرده، اما این شرکت درباره نحوه تعیین قیمت پایه سنگ‌آهن، چگونگی عرضه و حجم آن هیچ‌گونه توضیحی به انجمن ما نداده است؛ مضاف بر اینکه در وضعیت فعلی به نظر می‌رسد این اقدام کاری نمایشی است و بعید می‌دانم شرایط به نحوی پیش برود که تولیدکنندگان بخش خصوصی سنگ‌آهن رغبت داشته باشند که بر این مبنا محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند.

وی بابیان این‌که می‌توان روش‌های دیگری را هم برای عرضه محصولات بالادستی زنجیره فولاد اجرایی کرد، گفت: به نظر می‌رسد علاوه بر راه‌اندازی یک سامانه جدید در بورس کالا، می‌توان سامانه‌های دیگری را با مبنای کار ساده‌تر ایجاد کرد تا تولیدکنندگان سنگ‌آهن از طریق آن سامانه‌ها محصولاتشان را حتی در بازارهای مشابهی خارج از بورس کالا که همانند آن بوروکراسی پیچیده‌ای نداشته باشد، عرضه کنند.

دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران ادامه داد: پیش‌بینی من این است که استقبال خوبی از عرضه سنگ‌آهن در تالار حراج باز بورس کالا نشود، به‌این‌علت که بوروکراسی‌های بورس مطلوب معدنکاران نیست و باید سامانه‌ای راه‌اندازی شود که معادن با مقیاس کوچکتر هم به‌راحتی بتوانند محصولات خود را در آن عرضه کنند؛ زیرا معادن کوچک پرسنل کافی برای انجام امور اداری ازجمله طی مسیر پیچیده ثبت‌نام در بورس کالا را ندارند و بسیاری از این معادن اصلاً نیرویی ندارند که هم به مسائل صادراتی و امور خارجی آشنا باشد و هم فرآیند فعالیت‌های بورسی را بشناسد؛ بنابراین به نظر می‌رسد این طرح بورس کالا حداقل برای معادن کوچک موفقیت‌آمیز نخواهد بود.

عسگرزاده استقبال از این طرح را منوط به ایجاد ساختار اجرایی منظمی برای عرضه محصولات بالادستی زنجیره فولاد در بورس کالا دانست و تأکید کرد: تا زمانی که برای ماده ۹ شیوه‌نامه زنجیره فولاد، دستورالعمل مشخصی به‌عنوان آیین‌نامه اجرایی تدوین و ابلاغ نشود، اجرای طرح‌های جدید برای عرضه سنگ‌آهن در بورس کالا نمی‌تواند فایده زیادی داشته باشد.

وی با اشاره به گلایه‌های برخی تولیدکنندگان بالادستی زنجیره فولاد از ضرایب قیمتی مواد اولیه زنجیره اظهار داشت: پیش از ابلاغ شیوه‌نامه اخیر دولت نیز مشکل ما برای قیمت کنسانتره کاملاً مرتبط به نرخ سنگ‌آهن بود، یعنی اگر شرایط به‌گونه‌ای بود که سنگ‌آهن به قیمت مناسب در اختیار کنسانتره‌ساز قرار می‌گرفت، طبق درصدهایی که در کل زنجیره در نظر گرفته شده بود، حاشیه سودی منطقی به تمام فعالان زنجیره تعلق پیدا می‌کرد.

دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران در ادامه بیان کرد: اما اکنون اشکال کار اینجاست که کنسانتره‌ساز با ضرایب کنونی تعیین‌شده برای نرخ فروش کنسانتره ناچار است که سنگ‌آهن را با ضریب حداکثر ۵٫۵ درصد قیمت کدال شمش فولاد خوزستان تهیه کند، اما در سال‌های اخیر که هزینه استخراج سنگ‌آهن افزایش پیدا کرده، هزینه تولید سنگ‌آهن به میزان حداقل ۷ درصد نرخ فروش شمش فولاد خوزستان در سامانه کدال رسیده است و اگر تولیدکننده کنسانتره بخواهد سنگ‌آهن را با این رقم تهیه کند، دیگر تولید کنسانتره برای او سودی ندارد و بالعکس، اگر تولیدکننده سنگ‌آهن نیز محصول خود را ارزان‌تر از این رقم بفروشد، احتمالاً ضرر خواهد کرد و اکنون چالش اصلی قیمت محصولات صنایع بالادستی زنجیره فولاد در همین نقطه است.

عسگرزاده ادامه داد: حال اگر ما بخواهیم سنگ‌آهن را مثلاً باقیمت ۱۰ درصد نرخ کدال شمش فولاد خوزستان به بورس بیاوریم، قطعاً با ضرایب موجود شرایط برای فعالان سایر بخش‌های بالادستی زنجیره فولاد سخت‌تر خواهد شد؛ بنابراین ما باید در کل زنجیره یک فرآیند درست را اجرا کنیم و برای تمام حلقه‌های آن با یک سود قابل دفاع در نظر بگیریم، وگرنه بخشی نگاه کردن به یک حلقه از زنجیره فولاد نمی‌تواند منافع تمام فعالان زنجیره را تأمین کند.

وی با انتقاد از تأخیر در تصویب پیش‌نویس آیین‌نامه اجرایی شیوه‌نامه زنجیره فولاد، درباره ارائه طرح مشترک انجمن سنگ‌آهن و کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران پیرامون آیین‌اجرایی ماده ۹ شیوه‌نامه توضیح داد: در جلساتی که پس از ابلاغ شیوه‌نامه با معاون اقتصادی رئیس‌جمهور و معاون معدنی وقت وزارت صمت برگزار کردیم، قرار شد در یک دوره زمانی دو ماهه آیین‌نامه اجرایی شیوه‌نامه نهایی شود و معاون معدنی وقت حتی قول تدوین یک ماهه آیین‌نامه را نیز داد؛ در همین شرایط هم انجمن سنگ‌آهن به همراه کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران ظرف یک هفته یک دستورالعمل پیشنهادی را برای ماده ۹ شیوه‌نامه تنظم کرد و به وزارت صمت ارائه داد، اما بعد از گذشت حدود دو ماه از این موضوع، هنوز هیچ بازخوردی از این وزارتخانه درباره دستورالعمل پیشنهادی به ما ارائه نشده است.

دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران در پاسخ به سؤال فولادبان درباره چگونگی تعیین قیمت پایه سنگ‌آهن در عرضه‌های حراج باز بورس کالا نیز توضیح داد: بورس کالا در این زمینه هیچ‌گونه مشورتی با ما نداشته است و براساس نظرات خود قیمت‌های پایه را تعیین کرده است. البته به نظر نمی‌رسد این شرکت اساساً خود را مکلف بداند که از تشکل‌های صنفی مشورت بگیرد.

عسگرزاده در پایان تصریح کرد: متاسفانه بیشتر فعالان بازار فرقی بین بورس کالا و سازمان بورس و اوراق بهادار قائل نیستند؛ اما درست است که بورس کالا یک نهاد مورد تأیید وزارت اقتصاد است که ذیل سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند، ولی این شرکت نهادی خصوصی و خودتنظیم است.